Złoto
Geolodzy przypuszczają, że część złota, które obecnie znajduje się na naszej planecie, trafiła na nią podczas burz meteorytowych ponad dwa miliardy lat temu, a meteoryty powstały po zderzeniu kilku gwiazd. Można więc zakładać, że ten
Egipcjanie jako pierwsi opracowali technologię wytopu złota w 3600 r. p.n.e, a pierwsza złota moneta przeznaczona do handlu wybita została przez Greków w 654 r. p.n.e. Moneta wykonana była ze stopu zwanego electrum będącego naturalnym połączeniem złota i srebra. Przez wiele lat kraje przyjmowały jako fundament funkcjonowania systemu monetarnego standard złota, w którym wartość waluty była ściśle powiązana z wagą złota. Pierwszym krajem, który stworzył standard złota była Wielka Brytania, a jej wówczas niezwykła siła gospodarcza spowodowała rozszerzenie się tego systemu na inne kraje. Waluty większości zachodnich gospodarek były oparte na parytecie złota do 1961 roku.
Dotychczas wydobyto około 171 300 ton złota, a około 31 000 ton znajduje się w posiadaniu banków centralnych i organizacji międzynarodowych.
O unikatowości i wartości złota decydują jego następujące cechy: plastyczność i ciągliwość, a tym samym łatwość obróbki plastycznej, nietoksyczność, odporność na utlenianie oraz rzadkość występowania i łatwość odróżnienia od innych metali.
Zasoby, wystarczalność
Według Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2022 r. w Polsce udokumentowano 1 złoże rudy złota w zwietrzelinach kaolinowych - złoże Mikołajowice w woj. dolnośląskim. Łączne
Złoto występuje także jako pierwiastek towarzyszący w złożach rud Cu-Ag na monoklinie przedsudeckiej. Wielkość jego zasobów nie jest znana.
Mapy
Rozmieszczenie udokumentowanych złóż rud złota w Polsce
Eksploatacja
Obecnie jedynym miejscem wydobycia złota w Polsce są podziemne kopalnie rud miedzi i srebra na monoklinie przedsudeckiej, eksploatowane przez KGHM Polska Miedź SA. Złoto - jako
Historycznie górnictwo rud złota w Polsce sięga X-XI wieku i związane jest z regionem sudeckim. Złotoryja, Legnickie Pole, Lwówek Śląski, Kotlina Jeleniogórska, Góry Kaczawskie, Głuchołazy, Góry Opawskie, Góry Złote ze słynnym Złotym Stokiem, Pogórze Izerskie i wiele innych - niektóre z tych nazw jednoznacznie wskazują na występowanie złota.
O bogactwie lokalnych złóż złota w dawnych czasach może świadczyć fakt, że w XVI wieku z Polski pochodziło 8% produkcji europejskiego złota. Jedną z największych wówczas kopalń złota w Europie był Złoty Stok - kopalnia, która działała od XII wieku do połowy XX wieku; jeszcze w XX w. dostarczała 30-50 kg złota rocznie. Została ona zamknięta w 1960 roku, a obecnie jest udostępniona dla zwiedzających.
Wydobywanie rudy, w której zawarte jest złoto, wiąże się z takimi samymi operacjami technologicznymi jak w przypadku miedzi i srebra. Szczegółowy ich opis znajduje się tutaj. Prace związane z urabianiem rud Cu-Ag są w pełni zmechanizowane, prowadzone za pomocą samojezdnych maszyn górniczych.
Wytop i rafinacja
Złoto będące metalem towarzyszącym w rudach Cu-Ag odzyskiwane jest dopiero na etapie hutniczym przerobu tych rud. Złoto o zawartości powyżej 99,95% Au jest odzyskiwane ze szlamu złotonośnego, pozostałego po
Huta Miedzi Głogów posiada certyfikaty potwierdzające, że w zakresie produkcji złota działa w oparciu o Zintegrowany System Zarządzania. Spełnia on kompleksowo wymagania norm ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001oraz ISO 50001.
Zastosowanie
W przypadku złota aż 90% światowej produkcji znajduje zastosowanie jako złoto inwestycyjne i jubilerskie, a jedynie 10% w przemyśle.
W 2022 roku w Polsce zużyto ok. 2 000 kg złota. Szacunkowa struktura zużycia krajowego złota surowego:
- branża jubilerska: około 60%,
- złoto inwestycyjne (w tym zakup kruszcu przez Narodowy Bank Polski): 30–35%,
- przemysł elektroniczny (przewody elektryczne, cienkie pokrycia złącz elektrycznych, stopy lutownicze): około 5%.
Środowisko
W Polsce nie funkcjonuje kopalnia złota. Nie ma więc podstaw do wnioskowania na temat wpływu wydobycia tego surowca na środowisko naturalne. Złoto jest wydobywane wraz z rudami Cu-Ag. O możliwym wpływie tej eksploatacji można przeczytać tutaj.
Niemniej jednak warto nadmienić, że dawne górnictwo złota w Sudetach pozostawiło po sobie wiele obiektów, które odpowiednio zagospodarowane stanowią niezwykłą atrakcję dla turystów. Są to miejsca unikatowe w skali Polski i Europy.
Zabytkowa Kopalnia Złota w Złotym Stoku wraz ze Sztolnią Ochrową i Średniowieczną Osadą Górniczą jest idealnym miejscem dla całych rodzin na zwiedzanie przez cały rok bez względu na pogodę. Szczegółowe informacje o tym miejscu wraz z niezwykłą galerią zdjęć można znaleźć pod adresem Kopalnia Złota w Złotym Stoku.
Nieco mniejszy i mniej znany obiekt to Kopalnia Złota Aurelia w Złotoryi.
Materiały źródłowe
- Galos K., Lewicka E. (red.), 2023 - Gospodarka surowcami mineralnymi w Polsce w latach 2013-2022. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
- Paulo A., Strzelska-Smakowska B., 2000 - Rudy metali nieżelaznych i szlachetnych. Wyd. AGH, Kraków.
- Szuflicki M., Malon A., Tymiński M. (red.), 2023 - Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2022 r. Wyd. PIG-PIB, Warszawa.
- Strona korporacyjna https://kghm.com/
- Kopalnia Złota w Złotym Stoku https://kopalniazlota.pl/