Co warto zobaczyć?
Jeśli jesteś Uczniem, Nauczycielem lub po prostu Turystą, którym kieruje ciekawość poznania naszego kraju, jego przyrody, kultury i historii przemysłu górniczego, to skorzystaj z poniższych informacji i już teraz zaplanuj wycieczkę.
Przedstawiamy Ci miejsca warte zobaczenia. Ich listę będziemy stopniowo uzupełniać. Chętnie poznamy także Twoją opinię na temat wymienionych atrakcji, jeśli uda Ci się je odwiedzić. Jeżeli znasz miejsca, których nie ma w poniższym zestawieniu, a mają związek z historią górnictwa i przetwórstwa surowców mineralnych w Polsce – również napisz do nas. Czekamy na listy pod adresem: edukacja.surowcowa@min-pan.krakow.pl.
Ciekawe miejsca
Zaproponowane poniżej miejsca stworzył człowiek – często wspólnie z naturą – ale nie byłoby to możliwe bez działalności górniczej w przeszłości.
Na liście znajdziesz miejsca związane z dawną eksploatacją kopalin – podziemną, odkrywkową, a nawet otworową. Dzisiaj zagospodarowane turystycznie dają możliwość poznania znaczenia górnictwa w historii i obecnie. Stanowią także świetny poligon do nauki geografii i doskonałą propozycję nieszablonowych szkolnych wycieczek. Wskazujemy też miejsca dostępne turystycznie związane z obecną działalnością górniczą bądź takie, w których można poszerzyć wiedzę o surowcach mineralnych na dalszym etapie ich przetwarzania - związane z hutnictwem żelaza, produkcją szkła, czy po prostu muzea poświęcone konkretnym surowcom, np. muzeum bursztynu lub muzeum miedzi.
Być może niektóre z nich znajdują się w Twojej okolicy i pozwolą Ci poznać historię miejsca, w którym żyjesz i mieszkasz.
| Obiekt | Opis | Lokalizacja | Link |
| Kopalnia Uranu Kletno |
Trasa podziemna – 400 m chodników, sztolnia w nieczynnej i największej kiedyś kopalni uranu. |
woj. dolnośląskie Kletno |
Grupy zorganizowane i turyści indywidualni, zwiedzanie z przewodnikiem, warsztaty geologiczne |
| Muzeum Miedzi | Muzeum gromadzi zbiory związane z wydobyciem, przeróbką i zastosowaniem miedzi (minerały miedzi z całego świata, dawny i współczesny miedzioryt, zabytki techniki z zakresu górnictwa i hutnictwa miedzi, dawne i współczesne rzeźby kameralne z brązu, wyroby artystyczne i użytkowe z miedzi i jej stopów, kolekcja sztuki art déco), polskim złotnictwem współczesnym oraz historią Legnicy i regionu legnickiego. |
woj. dolnośląskie Legnica |
Oferta edukacyjna |
| Dawna Kopalnia Nowa Ruda | Podziemna Trasa Turystyczna – Kopalnia Węgla powstała w 1996 roku, wtedy jako Muzeum Górnictwa. Jeszcze gdy w Nowej Rudzie działała kopalnia, narodziła się idea zachowania jej części w formie muzeum. Miało ono przypominać o noworudzkim dziedzictwie, przekazywać je kolejnym pokoleniom, które nie zetknęły się z kopalnią i być ważnym punktem na kulturalnej mapie Nowej Rudy i Kotliny Kłodzkiej. |
woj. dolnośląskie Nowa Ruda |
Cennik i oferta |
| Kopalnia Złota w Złotym Stoku | Kopalnia Złota w Złotym Stoku to wielki obszar w Kotlinie Kłodzkiej z atrakcjami corocznie odwiedzanymi przez tysiące turystów z różnych części świata. To wyjątkowa polska Kopalnia Złota, która skradła serca wszystkich miłośników rodzimego podróżowania połączonego z odkrywaniem zjawiskowych miejsc. |
woj. dolnośląskie Złoty Stok |
|
| Kopalnia Złota Aurelia | Długość trasy udostępnionej turystom wynosi ok. 100 m. Sztolnia wykuta została w twardej skale diabazowej, w której widać nacieki rudy żelaza. Od głównego chodnika odchodzą liczne boczne korytarze oraz szyb wentylacyjny, zamieszkały przez nietoperze. |
woj. dolnośląskie Złotoryja |
Czynna od maja do września !!! |
| Muzeum Górnictwa Uzdrowiskowego | Muzeum Zdrojowe, znane także jako Muzeum Górnictwa Uzdrowiskowego, powstało w 2014 roku, w związku z przypadającą na ten rok 260. rocznicą ocembrowania w Świeradowie pierwszych źródeł wód mineralnych. Ekspozycja przedstawia w jaki sposób były wykorzystywane źródła wód mineralnych, w tym radonowych, od początku ich powstania, a także samą historię uzdrowiska. |
woj. dolnośląskie Świeradów-Zdrój |
Zwiedzanie |
|
Kopalnia Podgórze w Kowarach |
Podziemna trasa turystyczna w nieczynnej kopalni uranu - około 1600 metrów. Trasa ekstremalna możliwa do zwiedzania po dokonaniu wcześniejszej rezerwacji - długość trasy liczy ok. 3000 m, czas do 3 godzin, temperatura ok. 8 stopni, wilgotność powietrza ok. 97%. Trasa nurkowa dostępna wyłącznie dla nurków jaskiniowych, posiadających odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie obejmuje ponad 20 km zalanych wyrobisk Kopalni Podgórze. |
woj. dolnośląskie Kowary |
Oferta dla grup |
|
Sztolnie Kowary Kopalnia Liczyrzepa |
Podziemna Trasa Turystyczno-Edukacyjna związana ze ściśle tajną historią wydobycia U-238. Jest to jedna z ponad dwudziestu sztolni Zakładów Przemysłowych R-1, zajmujących się poszukiwaniem oraz pozyskiwaniem i wysyłaniem rudy uranowej do b. ZSRR. Opowiada o historii górnictwa kowarskiego związanego przez ponad 800 lat z wydobywaniem minerałów, kruszców, żelaza, srebra oraz rudy uranu. |
woj. dolnośląskie Kowary |
Oferta dla grup |
| Geopark Łuk Mużakowa | Łuk Mużakowa to unikatowa w skali światowej struktura geologiczna, która szczycić się może mianem Światowego Geoparku UNESCO. Znajdujące się w głębi Łuku Mużakowa pokłady węgli brunatnych i innych skał, ułożone są niemal pionowo, budując zróżnicowane formy geologiczne. Płytkie zaleganie wyciśniętych pokładów umożliwiało rozwój podziemnego i odkrywkowego górnictwa węgli brunatnych i kopalin towarzyszących, które trwało tutaj ponad 110 lat. |
woj. lubuskie Łęknica |
Szczegóły dotyczący możliwości organizacji wycieczek |
|
Zabytkowa Kopalnia Kredy w Chełmie - Podziemia Kredowe |
To unikatowy na skalę światową labirynt podziemnych korytarzy wykutych w skale kredowej, której złoża zalegają obficie pod powierzchnią miasta. Ciągną się one pod całym Starym Miastem na kilku kondygnacjach. Wydobycie kredy do celów gospodarczych miało miejsce już w średniowieczu. |
woj. lubelskie Chełm |
Zwiedzanie |
| Kopalnia Soli Wieliczka |
Zabytkowa kopalnia soli, działająca od XIII w. Wpisana w 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Trasy turystyczna i górnicza dostępne dla osób indywidualnych i dla grup. Specjalne wycieczki organizowane są dla szkół. |
woj. małopolskie Wieliczka 15 km na SE od Dworca Głównego PKP w Krakowie |
|
| Kopalnia Soli Bochnia |
Zabytkowa kopalnia soli, wykorzystywana od XIII w. Obiekt z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. Obecnie udostępniona jest trasa turystyczna i trasa historyczna wraz z podziemną przeprawą łodziami. Istnieje możliwość przejazdu podziemną kolejką. Historia wydobycia w kopalni przedstawiona jest poprzez Ekspozycję Multimedialną. |
woj. małopolskie Bochnia 50 km na E od centrum Krakowa |
|
| Kopalnia Wiedzy o Cynku | Wystawa multimedialna zorganizowana w przestrzeni zabytkowego budynku administracyjnego byłej kopalni cynku i ołowiu Ulisses – własność Zakładów Górniczo-Hutniczych Bolesław. Wokół budynku udostępniono park maszyn górniczych. |
woj. małopolskie Bukowno 50 km na NW od centrum Krakowa |
Zwiedzanie jest bezpłatne!!!
|
|
Krakowska Huta Szkła |
Pokazy ręcznego formowania szkła oraz ekspozycja muzealna szkła w Krakowie. Przemysł i sztuka w latach 1931–1998. |
woj. małopolskie Kraków |
Zwiedzanie |
| JuraPark Krasiejów | JuraPark Krasiejów – muzeum paleontologiczne połączone z parkiem rozrywki, umieszczone na wciąż aktywnym terenie wykopalisk paleontologicznych w Krasiejowie. |
woj. opolskie Krasiejów
|
JuraPark Krasiejów |
| Muzeum Gazownictwa w Paczkowie |
Muzeum Gazownictwa w Paczkowie to unikatowe i ciekawe sale ekspozycyjne, które przenoszą zwiedzającego do przełomu XIX i XX wieku. W muzeum zostało wyeksponowane niemal wszystko, co związane jest z gazownictwem klasycznym. Jest to nie tylko zachowany ciąg technologiczny produkcji gazu z węgla, ale również pokaźna ilość sprzętu gospodarstwa domowego zasilanego gazem. Muzeum posiada prawdopodobnie największą kolekcję gazomierzy w Europie – ponad 600 sztuk, która została wyeksponowana w zabytkowym zbiorniku gazu z 1902 roku. |
woj. opolskie Paczków |
|
| Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza | Muzeum znajduje się na terenie najstarszej na świecie i nadal działającej kopalni ropy naftowej, w której zachowały się dwa oryginalne szyby naftowe z XIX wieku. |
woj. podkarpackie Bóbrka |
|
| Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie | Interaktywne pokazy produkcji i zdobienia szkła, w których turyści mogą brać czynny udział. Sale wystawowe z ekspozycjami prezentującymi szkło artystyczne oraz użytkowe. |
woj. podkarpackie Krosno |
Zwiedzanie |
| Muzeum Polskiego Przemysłu Siarkowego |
Muzeum gromadzi geologiczne okazy siarki rodzimej, dokumentacje techniczne, fragmenty maszyn i urządzeń pracujących niegdyś w głębinowych, odkrywkowych i otworowych kopalniach siarki, pamiątki, mundury górnicze, fotografie archiwalne, dokumentując historię wydobycia i przetwórstwa siarki, zarówno w dawnych polskich ośrodkach eksploatacji siarki, jak i w Tarnobrzeskim Zagłębiu Siarkowym. |
woj. podkarpackie Tarnobrzeg |
Szczegóły zwiedzania |
| Krzemionki Opatowskie | Trasa turystyczna o długości 1,5 km z kilkusetmetrowym fragmentem podziemnym, prezentującym działające tu w okresie neolitu i we wczesnej epoce brązu kopalnie krzemienia pasiastego. Wystawy muzealne multimedialne i rekonstrukcja pradziejowej osady. Obiekt wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2019 r. |
woj. świętokrzyskie Krzemionki 80 km na wschód od Kielc i 10 km od Ostrowca Świętokrzyskiego |
|
| Centrum Tradycji Hutnictwa | Centrum Tradycji Hutnictwa w Ostrowcu Świętokrzyskim przybliża zwiedzającym hutnicze tradycje miasta i regionu. Stała ekspozycja prowadzi zwiedzających przez historię ostatnich dwóch tysięcy lat, ukazując aktywność przemysłową w Dolinie rzeki Kamiennej. |
woj. świętokrzyskie Ostrowiec Św. |
Zwiedzanie |
| Rezerwat Przyrody i Amfiteatr Kadzielnia | Amfiteatr Kadzielnia znajduje się w południowej części wyrobiska Kadzielnia, po południowo-wschodniej stronie rezerwatu geologicznego o tej samej nazwie. Eksploatacja w kamieniołomie trwała do początku lat 60. XX wieku, a historia wydobycia surowca na potrzeby przemysłu wapienniczego sięga przeszło 200 lat. |
woj. świętokrzyskie Kielce |
|
|
Geonatura Kielce - Centrum Geoedukacji |
Obiekt zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części rezerwatu Wietrznia i stanowi ważną atrakcję geoturystyczną na trasie Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego. To miejsce, gdzie w przystępny sposób przekazywana jest wiedza geologiczna i geograficzna, z wykorzystaniem nowoczesnych metod i narzędzi edukacyjnych. |
woj. świętokrzyskie Kielce |
|
|
Muzealna Izba Górnictwa Kruszcowego w Miedziance |
Muzealna Izba Górnictwa Kruszcowego w Miedziance powstała w 2008 roku. Prowadzi działalność polegającą na gromadzeniu i naukowym opracowywaniu zbiorów oraz ich udostępnianiu do celów edukacyjnych i turystycznych. Tematyka zbiorów dotyczy górnictwa kruszcowego i skalnego regionu chęcińskiego oraz obszarów przyległych tzw. Białego Zagłębia. |
woj. świętokrzyskie Miedzianka |
|
| Przyrodnicza ścieżka edukacyjna "Kopalnia przywrócona naturze” | Przyrodnicza ścieżka edukacyjna „Kopalnia przywrócona naturze” powstała w 2013 roku na terenie dawnego wyrobiska Lipówka w Rudnikach, wykorzystywanego do 1989 r. przez Cementownię Rudniki jako źródło wapienia (główny surowiec w produkcji cementu). Obszar ten charakteryzuje się wyjątkowymi walorami widokowymi oraz bogactwem i różnorodnością przyrody. |
woj. śląskie Rudniki |
BEZPŁATNY DOSTĘP!!! |
| Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza | Kompleks turystyki poprzemysłowej z dzisięcioma kilometrami podziemnych tras turystycznych na pięciu poziomach podziemnych, podziemny spływ łodzią, podziemny park maszyn górniczych, najgłębiej w kraju położona trasa turystyczna związana z górnictwem węglowym i inne atrakcje. |
woj. śląskie Zabrze |
Bogata oferta edukacyjna od przedszkolaka do ucznia szkoły ponadpodstawowej |
| Zabytkowa Kopalnia Ignacy | Podziemna trasa turystyczna na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego Hoym na poziomie 600 m pod powierzchnią ziemi. |
woj. śląskie Rybnik |
Oferta dla szkół |
| Muzeum Śląskie | Muzeum na terenie byłej kopalni węgla prezentuje swoje zbiory nawet na głębokości 14 metrów pod powierzchnią terenu. Związane z górnictwem, dziedzictwem regionu, wielokulturowością, podkreślające rolę przemysłu, przy jednoczesnym uznaniu dorobku intelektualnego i artystycznego Śląska. |
woj. śląskie Katowice |
Zajęcia dla szkół i przedszkoli |
| Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga | Podziemna trasa korytarzy o długości 1740 m na głębokości 40 m pod ziemią – pozostałość po dawnej kopalni srebra, ołowiu i cynku Fryderyk. Nowoczesne centrum edukacji o tarnogórskim górnictwie kruszcowym. Obiekt z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. Sztolnia Czarnego pstrąga – przepływ łodziami na trasie o długości 270 m. |
woj. śląskie Tarnowskie Góry |
|
| Geosfera Jaworzno | Ośrodek Edukacji Ekologiczno-Geologicznej w niecce dawnego kamieniołomu wapieni triasowych Sodowa Góra. Na trasie spacerowej o długości 2,24 km można zobaczyć odsłonięte formacje skalne – węglanowe utwory triasowe wraz ze skamieniałościami fauny, liczne struktury geologiczne i geomorfologiczne. |
woj. śląskie Jaworzno |
Wstęp na teren Ośrodka bezpłatny |
| Muzeum Górnictwa Rud Żelaza w Częstochowie | Trasa w wyrobiskach podziemnych, wydrążonych w latach 1974-1976, pokazująca dzieje i rozwój górnictwa rudnego w Polsce. |
woj. śląskie Częstochowa |
Oferta edukacyjna |
|
Muzeum Hutnictwa w Chorzowie |
Pierwsze w polsce muzeum prezentujące na przykładach hut: Kościuszko, Bismarck, Królewska i Batory, historię hutnictwa żelaza i stali z czasów rewolucji przemysłowej; wystawa stała (Królestwo żelaza) oraz wystawy czasowe. |
woj. śląskie Chorzów |
Zwiedzanie grupowe i z przewodnikiem, konieczna wcześniejsza rezerwacja |
|
Kopalnia Ćwiczebna Muzeum Miejskiego Sztygarka |
Podziemna trasa turystyczna składająca się z 3 poziomów kopalni udostępniona do zwiedzania w 2010 roku. Prezentuje to, w jaki sposób szkolono w ramach praktyk uczniowskich średnią kadrę górniczą. Można w niej obejrzeć stanowiska szkoleniowe z zakresu mechaniki i elektryki oraz zabezpieczania wyrobisk górniczych za pomocą specjalistycznych obudów. |
woj. śląskie Dąbrowa Górnicza |
zwiedzanie |
|
CARBONARIUM Instytut Dziedzictwa i Dialogu – Łaźnia Moszczenica |
Wielofunkcyjna przestrzeń postindustrialna w Jastrzębiu-Zdroju powstała w budynku byłej łaźni górniczej. To także marka główna publicznej instytucji kultury – Instytutu Dziedzictwa i Dialogu – Łaźnia Moszczenica. Placówka łączy dziedzictwo, kulturę, sztukę, rozrywkę, biznes i turystykę. Sercem Łaźni jest Carbonarium – wystawa stała o węglu w kontekście nauki, przyrody, historii i przemysłu. To miejsca przypominania i upowszechniania historii miasta, regionu oraz kraju, a także przestrzeń debaty publicznej, wsparcia przedsiębiorstw i lokalnego rozwoju gospodarczego. |
woj. śląskie Jastrzębie-Zdrój |
Bogata oferta edukacyjna od przedszkolaka do ucznia szkoły ponadpodstawowej |
| Kopalnia Soli Kłodawa | Trasa turystyczna 600 metrów pod ziemią. Trwający ponad 2,5 godziny program zwiedzania obejmuje prelekcję dotyczącą historii powstania złóż kłodawskich oraz zastosowania soli, zjazd pod powierzchnię ziemi oraz przejście wyrobiskami korytarzowymi do podziemnej kaplicy św. Kingi. |
woj. wielkopolskie Kłodawa 50 km na wschód od Konina |
NIE jest dostępna dla dzieci poniżej 7 roku życia!!! |
|
Muzeum Stanisława Staszica |
Misją Muzeum Stanisława Staszica w Pile jest zgromadzenie, opisanie i zachowanie spuścizny po Staszicu, upowszechnianie jego myśli i dzieł, popularyzacja postawy staszicowskiej jako wzorca służby publicznej, ofiarności i stosunku do drugiego człowieka. Stanisław Staszic powszechnie nazywany jest "Ojcem polskiej geologii". |
woj. wielkopolskie Piła |
Zwiedzanie |
| Muzeum Bursztynu | Prywatne muzeum w nadmorskim Jarosławcu, otwarte w 2014 roku; przedstawia historię powstania bursztynu bałtyckiego, inkluzji w bursztynie oraz dokumentuje złoża bursztynu w Polsce i na świecie. |
woj. zachodniopomorskie Jarosławiec |
Zwiedzanie |
Mapy
Miejsca dostępne turystycznie związane działalnością górniczą i przetwórstwem surowców mineralnych
Województwo świętokrzyskie
W województwie świętokrzyskim jest kilka obiektów godnych odwiedzenia:
Rezerwat Przyrody i Amfiteatr Kadzielnia
Województwo śląskie
W województwie śląskim jest wiele ciekawych obiektów związanych z górnictwem i przetwórstwem kopalin:
Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza
Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga
Muzeum Górnictwa Rud Żelaza w Częstochowie
Kopalnia Lipówka - ścieżka dydaktyczna
Kopalnia Ćwiczebna Muzeum Miejskiego Sztygarka
CARBONARIUM Instytut Dziedzictwa i Dialogu – Łaźnia Moszczenica
Województwo podkarpackie
Warto tu obejrzeć:
Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza
Województwo wielkopolskie
W województwie wielkopolskim znajduje się najgłębiej położona trasa turystyczna w Polsce Kopalnia Soli Kłodawa oraz Muzeum Stanisława Staszica - "Ojca polskiej geologii".
Województwo małopolskie
W województwie małopolskim koniecznie należy zajrzeć do:
Województwo dolnośląskie
W województwie dolnośląskim warto odwiedzić:
Województwo lubelskie
W województwie lubelskim odwiedzić można Zabytkową Kopalnię Kredy w Chełmie - Podziemia Kredowe.